Το χάρισμα του ηγέτη είναι ίδιο με το χάρισμα του ιδιοφυούς σκακιστή. Δεν «οραματίζεται» ο ιδιοφυής σκακιστής, απλώς «βλέπει» αυτά που οι άλλοι αδυνατούμε ή αργούμε να διαβλέψουμε. Βλέπει ολοκάθαρα στη σκακιέρα τις συνέπειες που θα έχει η τωρινή (ίσως ασήμαντη για μας) κίνηση, ύστερα από πέντε, οκτώ, δώδεκα ενδεχόμενες…
H απειλή πυρηνικού ολοκαυτώματος μοιάζει εγγύτατη και ρεαλιστικά τόσο πιθανή όσο ποτέ άλλοτε. Τα ερωτήματα και η απορία που κομίζουν, δύσκολα παρακάμπτονται ή απωθούνται. Γίνεται επιτακτική η ανάγκη να ξανασυλλαβίσουμε το «νόημα» της ζωής και του θανάτου, ακροπατώντας στην κόψη του επισφαλούς. Με τα κριτήρια (προϋποθέσεις, εμπειρίες) της συνειδητής ζωής,…
Υπάρχει συλλογική ενοχή; Ή ο νομικός καταλογισμός και η ψυχολογική βίωση της ενοχής είναι μόνο και πάντοτε ατομικό γεγονός; Μπορούμε να καταλογίσουμε έγκλημα, παράπτωμα ή πταίσμα συνολικά σε μια κοινωνία, σε ένα κράτος, σε ένα θεσμό – μπορεί να αποδοθεί συλλογικά η ενοχή; Στην περίφημη δίκη της Νυρεμβέργης, μετά τον Δεύτερο…
«Φεύγα, φεύγα, φεύγα είπε το πουλί. Το ανθρώπινο είδος δεν αντέχει πάρα πολλή πραγματικότητα» (Go, go, go said the bird, the human Kind cannot bear very much reality). Τα χρόνια φεύγουν και ο στίχος του T. S. Eliot, δημοσιευμένος το 1936, δεν χάνει τη φρεσκάδα – ενάργεια της ζωτικής αλήθειας, απορίας…
Δεν είναι αυτονόητο (ούτε εύκολο) να ξεχωρίζουμε την εμπειρία του πραγματικού από ψυχολογικά υποκατάστατα της πραγματικής εμπειρίας. Να διακρίνουμε την πραγματικότητα από την ψευδαίσθηση. Παράδειγμα κοινότοπο, τα ερωτικά βιώματα. Άνθρωποι «νιώθουν» ερωτευμένοι, ζουν την ευφροσύνη της ερωτικής συναρπαγής, σίγουροι για την αλήθεια, την πραγματικότητα των βιωμάτων τους. Και σε σύντομο…